انجمن مهندسی آب استان فارس

شهرستان مَمَسَنی یکی از شهرستان‌های استان فارس در ایران است. مرکز این شهرستان، شهر نورآباد می‌باشد. شهرستان ممسنی از لحاظ جغرافیایی در غرب شیراز قرار گرفته است. جمعیت این شهرستان نیز طبق سرشماری انجام شده در سال ۱۳۹۵، برابر با ۱۱۷٬۵۲۷ تن بوده‌است.

منطقه‌ای که ممسنی در آن ایجاد شده‌است اولین بار به خاطر وجود مراتع غنی مورد توجه اقوامی که دارای معیشتی مبتنی بر دام‌داری بوده‌اند، قرار گرفت. به همین خاطر، اولین اقوام ساکن در این منطقه، قوم شول، از دیگر اقوام لر بوده‌اند. در چند سال گذشته و با کشف منابع نفتی در حوزه ممسنی، این شهر مورد توجه بیشتری قرار گرفت. فراگیری علم در سطح بالا و همچنین کشاورزی فوق‌العاده با محصولات مرغوب مورد توجه مردم ممسنی از زمانهای گذشته تا به امروز بوده است. شهرستان ممسنی به شهر دانشجو در کشور نیز شهره می‌باشد. وجود بنای تاریخی لیدوما در این شهرستان که دارای قدمتی پنج هزار ساله می‌باشد از پربار بودن تاریخ این دیار حکایت دارد.

تاریخ لرستان

لرستان به معنی سکونتگاه مردم لر واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. با این توضیح می‌توان حدود لرستان را از دشت‌های غرب خانقین و مندلی در عراق تا دشت ارژن در استان فارس در ایران و از شمال از استان همدان، تا سواحل خلیج فارس به صورت حدودی تعیین کرد. گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بویراحمدی، لرهای کهگیلویه و لرهای بختیاری را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام‌گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد. این منطقه نیز در حکومت قاجاریان به دو بخش پشتکوه و پیشکوه تقسیم شد. امروزه لرستان نام یکی از استان‌های غربی ایران است. در نمودار زیر تقسیمات لرستان از ۳۰۰ هجری قمری تاکنون آورده شده است.

جاذبه های طبیعی

تفرجگاه بوان: تنگ بوان در جوار دشمن زیاری می‌باشد. این تفرجگاه سالانه هزاران میهمان را جذب می‌کند. بوان دارای چندین چشمه و آبشار می‌باشد، که در فصل تابستان باعث مطبوع شدن هوای این منطقه می‌گردد. . بزرگترین آبشار بوان آبشار پولکی نام دارد.

به علت دارا بودن حوزه آبخیزی وسیع، جنگلی بودن منطقه و نیز پر باران بودن این منطقه، موجب فراوانی آب شیرین و گوارای تنگ بوان شده‌است، به طوری که در طول سال (به ویژه در فصل بهار) از روی بسیاری از دیواره‌های صخره‌ای، آبشارهای زیبا سرازیر می‌شوند.

باغهای گردو این منطقه، عمری طولانی دارند. بعضی از این درختان تا شعاع ۱۰–۱۵ متری از ورود نور آفتاب به زیر درختان جلوگیری می‌کنند. منطقه ممسنی از مناطق سردسیری و گرمسیری تشکیل می‌شود که مناطق سردسیری آن شامل دشمن زیاری ممسنی و مناطق گرمسیری آن شامل روستاهای بکش، جویی و رستم هست. میانگین درجه حرارت آن در تابستان در حدود ۳۰ درجه سانتی گراد بالای صفر است. با این وجود تنگ بوان با دمای حدود ۲۰ درجه سانتی گراد از توانمندی گردشگاهی قابل توجه‌ای در جذب گردشگران برخوردار است. از دیگر مزایای این تنگ، راه ارتباطی آسفالته آن است.

روستای هرایرز: این روستا که دارای قدمتی تاریخی است، درسال ۱۳۶۴ دراثر زلزله‌ای ۵ ریشتری قابلیت سکونت را از دست داد و ساکنان آن به شهرکی که توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در جوار روستای خومه زار ساخته شده بود، منتقل شدند و اکنون به استثنای عده‌ای از دامداران، تقریباً خالی از سکنه‌است. ابن روستا در سالهای پر باران یکی از زیباترین تفرجگاهای منطقه، خصوصاً در فصل بهار می‌باشد. در این منطقه دو رودخانه پرآب فصلی و چندین چشمه همیشگی جریان دارد که محیط سرسبز و دل‌انگیزی را در مسیر خود به وجود آورده‌اند.

در سالیان نه چندان دور حتی تا یک دهه پس از وقوع زلزله مذکور، تمامی باغات روستا پابرجابود. باغ‌هایی که یک کمربند سبز بر روی کوه ایجاد نموده بود و چشم هر بیننده‌ای را نوازش می‌کرد. اما پس از نقل مکان صاحبان آنها به شهرک هرایرز، به تدریج این باغات نیز از بین رفتند، و جای خود را به زمین‌های کشاورزی دادند. (البته در سالهای اخیر کمتر بدین منظور از آنها استفاده می‌شود). باغ «تاج» تنها باغ بجا مانده از این باغات است که این باغ نیز شخصی می‌باشد.

روستای هرایرز در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده‌است و موقعیتی کوهپایه‌ای دارد. در خاور و باختر آن دو دروازه وجود داشته، که به همراه بافت بسیار قدیمی روستا، در اثر وقوع زلزله‌های متعدد و عدم محفاظت، تنها خرابه‌ای از آن باقی مانده‌است. این روستا دارای یک قبرستان بسیار قدیمی نیز می‌باشد. درکنار این قبور قدیمی، حرم مطهر امامزاده علی علیه السلام نیز واقع شده‌است که همه ساله در روز عاشورا پذیرای عزاداران است.
چشمهٔ سراب باغ که از جمله چشمه‌های همیشگی این منطقه است، حتی در فصل تابستان نیز به لحاظ محیط خنک و سرسبز آن و برکه‌ای که در سرچشمه آن ساخته شده‌است، تفرجگاه بسیار مناسبی برای گذران اوقات گرم سال است. مشابه همین چشمه و محیط آن منطقه‌ای در فاصله هزار متری این منطقه به نام هرایرز بالایی قرار دارد، که قسمتی از آب روستا نیز از آن تأمین می‌شود.

یکی دیگر از ویژگیهای منطقه هرایرز، تنوع گونه‌های گیاهی است. این منطقه همانند بسیاری از مناطق دیگر زاگرس، دارای کوه‌های پوشیده از درخت بلوط است. درختان بلوط این منطقه برخلاف مناطق سردسیر رشته کوه زاگرس–که عموماً دارای جثه ریزی هستند- به مراتب از تنه و ساقه بزرگتری برخوردار هستند.

صنایع و معادن

شرکت پتروشیمی ممسنی با مدیریت طرح شرکت مهندسین مشاور تدبیر نیرو در منطقه جونگان واقع شده‌است.

احداث سد: در حال حاضر دولت در حال ساخت بزرگترین سد استان فارس در دشمن زیاری ممسنی می‌باشد.

صنایع کارخانه‌ای نیز در این منطقه از رونق نسبی برخوردار است. کارخانه‌های قند، تلمبه خانه شرکت نفت در دشمن زیاری و شرکت تولیدی شن و ماسه فهلیان در این شهرستان وجود دارد. این منطقه از مناطق نفت خیز بوده و مدتی است که در بابا منیر عملیات حفاری جهت استخراج نفت آغاز شده‌است.

کشاورزی و دامداری

اقتصاد شهرستان ممسنی بر پایه کشاورزی، دام داری و قالی بافی استوار است. آب کشاورزی در این منطقه از چشمه، کاریزها، چاه‌ها و رودخانه‌ها تأمین می‌گردد. مهم‌ترین فراورده‌های کشاورزی آن عبارتند از: برنج، گندم، جو، مرکبات و خرما. در آبادی‌های این شهرستان دام داری رونق بسیار داشته و دام‌ها بیشتر شامل گوسفند و گاو است اما به دلیل کاهش باران، کشاورزی این منطقه دچار بحران گردیده‌است.

فرهنگ

ممسنی متشکل از چهار طایفه بزرگ دشمن‌زیاری، رستم، جاوید، بکش (به کیش) با فرهنگ طایفه‌ای و عشیره‌ای اعتقادات عمیق مذهبی و دینی توأم با آداب و رسوم و سنن نیک چند هزار ساله از ویژگی‌های اساسی این فرهنگ است. روحیه غالب در این شهرستان عبارتند از سلحشوری، مهمان‌نوازی، شجاعت و دلیری توأم با صفا و صمیمیت روستایی با عرف و عادتهای جمعی و سنتی.

آداب و رسوم

مردم شهرستان ممسنی همچون سایر مناطق از دیرباز سنن فرهنگی خویش را از گذشتگان به ارث برده و این سنن و آداب و رسوم از بدو تاکنون در شهرستان ممسنی رایج و مردمان این شهرستان به آن پای بند و در اجرای آن راغب و خصایصی از جمله مهمان‌نوازی، شجاعت، صلهٔ ارحام، از خودگذشتگی، صداقت در گفتار و کردار، دین‌باوری و رسوم سوگواری و جشن‌های شادمانه (عروسی و عزاداری) از مشخصات بارز فرهنگ مردم این شهرستان می‌باشد.